Joriy yil 28-martda Qarshida “Birja mexanizmlaridan foydalanishni kengaytirish va birjada shaffoflikni taʼminlash” mavzusida matbuot anjumani hamda tadbirkorlar ishtirokida davra suhbati o‘tkazildi. Tadbirda ommaviy axborot vositalari, broker va treyderlar, savdo ishtirokchilari, shu jumladan fermer va tadbirkorlar ishtirok etishdi.

Mazkur tadbirdan ko‘zlangan asosiy maqsad birja savdolari va elektron tijorat sohalarida amalga oshirilayotgan islohotlarning mazmun-mohiyatini tushuntirish hamda O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasining Qashqadaryo filiali faoliyati bilan tanishtirishdan iborat bo‘ldi.

Taʼkidlanganidek, O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasi mamlakatimiz tovar bozorlarida shaffoflikni taʼminlash, sog‘lom raqobatni rivojlantirish va bozor tamoyillarini joriy etish ishlarini davom ettirib kelmoqda.

Xususan, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2022-yil 24-noyabrdagi “Iqtisodiyot tarmoqlarida birja mexanizmlaridan foydalanishni kengaytirish hamda birja savdolarini tartibga solish tizimini takomillashtirish to‘g‘risida”gi PQ-430-son Qaroriga muvofiq birja savdo operatsiyalari yana-da kengaytirilmoqda.

Qarorining ijrosini taʼminlash doirasida xorijiy ekspertlar va konsalting kompaniyalarini jalb qilgan holda Uzbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasini rivojlantirish strategiyasi ishlab chiqilmoqda.

Mazkur strategiyaga muvofiq birjaning yangi elektron birja savdolari va kliring tizimlarini joriy etish, davlat xaridlari, elektron tijorat savdo tizimlarini hamda elektron logistika portalini takomillashtirish rejalashtirilgan.

Joriy yilning boshidan buyon birjaning elektron tijorat savdo tizimlarida bir qator yangi xizmat turlari joriy etildi. Xususan, birjaning e-logistika.uzex.uz elektron logistika portalining mobil ilovasi ishga tushirildi.

Mazkur ilova orqali foydalanuvchilar logistika portalida amalga oshiriladigan barcha elektron savdolarga tegishli bo‘lgan jarayonlarni boshqarish, shu jumladan onlayn ro‘yxatdan o‘tish, buyurtmalarga narx takliflarini berish hamda zarur maʼlumot va shartnomalarni yuklab olishlari mumkin.

Davlat xaridlari bo‘yicha xarid.uzex.uz elektron savdo tizimida to‘g‘ridan-to‘g‘ri shartnomalar bo‘yicha amalga oshiriladigan davlat xaridlarini elektron tarzda rasmiylashtirish imkoni yaratildi, etender.uzex.uz saytida esa manfaatlar to‘qnashuvi holatlarini aniqlash mexanizmi joriy etildi.

2023-yilning boshidan buyon O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasining davlat xaridlari bo‘yicha xarid.uzex.uz elektron savdo tizimida jami 6,6 trln so‘mlik 163 mingdan ziyod bitimlar tuzildi. Tuzilgan bitimlarning hajmi 2022-yilning mos davriga nisbatan 1,4 marotabaga o‘sdi.

Davlat xaridlari bo‘yicha o‘tkazilgan elektron savdolar natijasida byudjet va korporativ buyurtmachilarining mablag‘larini tejalishi 2022-yilga nisbatan 1,3 marotabaga o‘sib, 1,1 trln so‘mni tashkil qildi.

Matbuot anjumani davomida ommaviy axborot vositalari va tadbirkorlar uchun taqdimotlar ham o‘tkazildi. Taqdimotlarda O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasining Qashqadaryo filiali faoliyati to‘g‘risida batafsil maʼlumotlar berildi hamda mahalliy tadbirkorlarning birja savdolari va onlayn-auksionlarda ishtirok etish tartiblari tushuntirildi.

Taʼkidlanganidek, O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasining Qashqadaryo filialida markaziy savdo zalidan tashqari jami 20 ta savdo maydonchalari, 127 ta brokerlik idoralari va 256 ta treyderlar faoliyat yuritadi.

Joriy yilning boshidan buyon ushbu filialda o‘tkazilagan elektron savdolar natijasida jami 2,0 trln so‘mlik bitimlar tuzilgan bo‘lib, bu 2022-yilning mos davriga nisbatan 1,5 marotabaga ko‘pdir. Jumladan tuzilgan bitimlarning qariyb 90% birja savdolariga, qolgan qismi esa elektron tijorat savdo tizimlariga to‘g‘ri kelgan.

Mijozlar birja savdolarida qatnashish uchun birjaning filiali yoki savdo maydonchasida faoliyat yurituvchi brokerlik idorasi bilan shartnoma tuzishlari kerak. Shuningdek, ular elektron davlat xaridlari, ko‘rgazma-yarmarka savdolari, avtoraqam yoki mobil raqamlarning onlayn auksionlarida o‘zlarining shaxsiy kabinetlari orqali onlayn tarzda ishtirok etishlari mumkin. Buning uchun birjada bepul asosda onlayn-ro‘yxatdan o‘tish va garov mablag‘larini kiritishning o‘zi kifoya.

 

Shuningdek, birja savdolari va elektron tijorat savdo tizimlarining shaffofligini taʼminlashda birjaning rasmiy vebsayti, ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalari va boshqa media resurslaridan keng foydalaniladi. Xususan, birjaning uzex.uz vebsaytida foydalanuvchilar birja faoliyati va xizmatlariga doir barcha maʼlumotlarni olishlari mumkin.

Birjada muloqot aloqalari va jamoatchilik nazoratining samarali tizimi ham yaratilgan. Elektron savdolarda ishtirok etishda muammolarga duch kelgan holda fuqarolar va tadbirkorlar @uzexfeedbackbot, korrupsiya holatlari bo‘yicha esa @uzexanticorruptionbot telegram-botlari orqali murojaat qilishlari mumkin.

Matbuot anjumani va davra suhbati davomida birja mutaxassislari jurnalistlar va tadbirkorlarning qiziqtirgan savollariga javob berishdi.

 

Manba: Ommaviy kommunikatsiyalar va tashqi iqtisodiy faoliyat bo‘limi