2025-yil 30-iyulda “O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasi” aksiyadorlik jamiyatining markaziy ofisida ommaviy axborot vositalari uchun “O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasi faoliyatining 2025-yil birinchi yarim yillik yakunlari” mavzusida matbuot anjumani bo‘lib o‘tdi.

Taʼkidlanganidek, 2025-yil 1-yarim yilligida O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasi faoliyatining acosiy yo‘nalishlari bo‘yicha ijobiy natijalarga erishildi.

Xususan, 2025-yil yanvar-iyun oylarida O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasining barcha savdo platformalarida tuzilgan bitimlarning umumiy hajmi 2024-yilning 1-yarim yilligiga nisbatan 36,5% ga o‘sib, 107,6 trln so‘mni tashkil qildi. Tuzilgan bitimlarning qariyb 77% birja savdolariga, qolgan qismi, yaʼni 23% elektron tijorat savdo tizimlariga to‘g‘ri kelgan.

Birja savdolari bo‘yicha tuzilgan eng yirik bitimlar qishloq xo‘jaligi mahsulotlari (44%), yoqilg‘i energetika mahsulotlari (19%), qora va rangli metallar (19%), mineral o‘g‘itlar va kimyo mahsulotlari (13%) hamda qurilish mollari (5%) ulushlariga to‘g‘ri keldi.

Ko‘rib chiqilayotgan davrda O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasining “yashil energetika seksiyasi”da "O‘zbekgidroenergo" AJ tomonidan 482,3 mln so‘mlik 34,4 mingdan ziyod yashil sertifikatlar sotildi, shu jumladan 301 ta sertifikat ilk bor eksport qilindi.

Birjaning davlat xaridlari bo‘yicha xarid.uzex.uz elektron savdo tizimida o‘tkazilgan savdolar natijasida byudjet va korporativ buyurtmachilari mablag‘larining tejalishi 30,6% ga o‘sib, 10,2 trln so‘mga teng bo‘ldi.

O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasining avtoraqam.uzex.uz savdo tizimida 378,7 mlrd so‘mlik 80 mingdan ziyod avtoraqamlar shaffof onlayn-auksionlar orqali sotildi. Sotilgan avtoraqamlarning 96% jismoniy shaxslarga va qolgan 4% yuridik shaxslarga to‘g‘ri kelgan. Sotilgan avtoraqamlarning eng past bahosi – 1,7 mln so‘mni, eng qimmat avtoraqamning qiymati esa 509,6 mln so‘mni tashkil qildi.

O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2025-yil 11-apreldagi 220-son qaroriga muvofiq birja orqali sotiladigan tovarlar ro‘yxati kengaytirildi hamda birja savdolarini ikki tomonlama qarama-qarshi auksion orqali o‘tkazish tartibi to‘g‘risidagi Nizom tasdiqlandi.

Birja savdosining yangi rejimi birja savdolari samaradorligini oshirish va tovar bozorlarida raqobat muhitini rivojlantirishga xizmat qiladi.

Shu bilan birga O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2024-yil 2-oktabrdagi 621-son qaroriga muvofiq O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasida yangi agro.uzex.uz elektron savdo platformasi ishga tushirilgan.

Mazkur savdo platformasi aholi tomorqalarida, fermer va dehqon xo‘jaliklari tomonidan yetishtirilgan qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini ichki va tashqi bozorlarga erkin bozor narxida sotishga mo‘ljallangan.

Qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini to‘g‘ridan-to‘g‘ri tashqi bozorlarga sotishni tashkil etish maqsadida birjaning 48 ta xorijiy savdo maydonchalarida UZEX Agro elektron savdo platformaning taqdimotlari o‘tkazilmoqda.

Taqdimotlarda xorijiy mijozlarga aholi tomorqalari va dehqon xo‘jaliklari yer maydonlarida yetishtirilgan mahsulotlarni UZEX Agro elektron savdo platformasi orqali to‘g‘ridan-to‘g‘ri tashqi bozorlarga sotish imkoniyatlari batafsil tushuntirilmoqda.

O‘tgan davrda savdo ishtirokchilariga qo‘shimcha qulayliklar yaratish va davlat xaridlari sohasida yangi mijozlarni jalb qilish maqsadida yangi Xarid elektron davlat xaridlari mobil ilovasini ishga tushirdi.

mobil ilova foydalanuvchilarga davlat xaridlari doirasida elektron do‘konda va boshlang‘ich narxni pasaytirish uchun o‘tkaziladigan auksionda qatnashish imkoniyatini taqdim etadi.

Shuningdek, biznes-jarayonlarni optimallashtirish va ish samaradorligini oshirish maqsadida O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasi sunʼiy intellekt (SI) xizmatlarini joriy qila boshladi.

Xususan, birjaning elektron davlat xaridlari tizimida mijozlarni qo‘llab-quvvatlash maqsadida sunʼiy intellektga asoslangan zamonaviy yechim bo‘lgan AI Chat-bot xizmati joriy etildi.

Endilikda xarid.uzex.uz platformasida avtorizatsiyadan o‘tgan foydalanuvchilar real vaqt rejimida, birjaning Call-markaziga murojaat qilmasdan, o‘zlarining so‘rovlariga tezkor javoblar va texnik ko‘mak olishlari mumkin.

Raqamli yordamchi qonunchilik, tender o‘tkazish tartibi, hujjatlarni rasmiylashtirish, savdolarda ishtirok etish va davlat xaridlariga oid boshqa masalalar bo‘yicha tezkor maslahat va tavsiyalar beradi.

Mazkur texnologiyani joriy etilishi mijozlarni qo‘llab-quvvatlashni yaxshilaydi, tizim bilan o‘zaro aloqa qilish jarayonini soddalashtiradi va savdo operatsiyalarini bajarishda xatolarga yo‘l qo‘yish ehtimolini kamaytiradi.

Kelgusida AI Chat-bot funksiyalarini kengaytirish, sunʼiy intellektning yangi xizmatlarini joriy etish va ularni birjaning boshqa elektron savdo platformalariga integratsiya qilish ishlari rejalashtirilgan.

Elektron davlat xaridlari tizimini takomillashtirish maqsadida ayrim tarmoqlar bo‘yicha alohida ixtisoslashgan platformalar ishlab chiqilmoqda. Xususan, farmatsevtika va qishloq xo‘jaliklari texnikasining xaridi bo‘yicha tizimlarni ishga tushirilishi kutilmoqda.

Bugungi kunda birjada, shuningdek, markazlashtirilgan va ikki bosqichli davlat xaridlari turlari bo‘yicha loyihalar ustida ham ishlar olib borilmoqda.

Shu bilan birga joriy yilda O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasining tashqi iqtisodiy faoliyatini kengaytirish va yangi birja servislarini joriy qilish ishlari davom ettiriladi.

Matbuot anjumani yakunida birja rahbarlari va mutaxassislari jurnalistlarni qiziqtirgan savollariga javob berishdi.

Manba: Ommaviy kommunikatsiyalar va tashqi iqtisodiy faoliyat bo‘limi