2024-yil 31-iyulda “O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasi” aksiyadorlik jamiyatining markaziy ofisida ommaviy axborot vositalari uchun “O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasi faoliyatining 2024-yil
1-yarim yil yakunlari” mavzusida matbuot anjumani bo‘lib o‘tdi.

Ta’kidlanganidek, 2024-yil 1-yarim yilligida O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasi faoliyatining acosiy yo‘nalishlari bo‘yicha ijobiy natijalarga erishildi.

Xususan, 2024-yil yanvar-iyun oylarida O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasining barcha savdo platformalarida tuzilgan bitimlarning umumiy hajmi 2023-yilning 1-yarim yilligiga nisbatan 24,5% ga o‘sib, 85,3 trln so‘mni tashkil qildi. Tuzilgan bitimlarning qariyb 74% birja savdolariga, qolgan qismi, ya’ni 26% elektron tijorat savdo tizimlariga to‘g‘ri kelgan.

2024-yilning 6 oylik yakunlariga ko‘ra birjada 116,6 mingta yangi mijozlar ro‘yxatdan o‘tkazildi va bu o‘tgan yilning mos davriga nisbatan 67% ko‘pdir.

Birja savdolari orqali xususiy sektor sub’ektlari tomonidan 1000 dan ortiq turdagi mahsulotlar sotildi.

O‘tgan davrda O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasining “yashil energetika seksiyasi”da ilk bor “yashil energiya” sertifikatlari sotila boshladi.

Xususan, o‘tkazilgan birja savdolari natijalariga ko‘ra birja orqali 257,2 mln so‘mlik qariyb 19 000 ta sertifikatlar sotildi. Sertifikatlar bo‘yicha birjada shakllangan birja kotirovkasi bir dona sertifikat uchun 13565,2 co‘mni tashkil qildi.

“Yashil energetika” sertifikatlarini birja savdolari orqali sotilishi qayta tiklanuvchi energiya loyihalarini amalga oshirish uchun qo‘shimcha moliyalashtirish manbalarini shakllantirish va mahalliy ishlab chiqaruvchi korxonalar o‘z mahsulotlarini Yevropa va boshqa rivojlangan davlatlar bozorlariga eksport qilishda imtiyozlardan foydalanish imkonini beradi.

Shuningdek, birja savdolari orqali 260 tonna artemiya sistalari sotilib, mahsulotning bir tonnasi o‘rtacha 260 mln so‘mni tashkil qildi. Birja savdolari davomida bozor narxlarini shakllanishi evaziga sotuvchi korxona 121,3 mlrd so‘mlik qo‘shimcha daromad oldi.

2024-yil 6 oylik yakuniga ko‘ra O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasining birja savdolari orqali umumiy qiymati 876,5 mlrd so‘mlik 1,3 tonna qimmatbaho metallar sotildi. Bunda, birja orqali sotilgan oltinning qiymati 873,5 mlrd so‘m, kumushniki – 3,0 mlrd so‘mni tashkil qildi.

Birja orqali sotilgan qimmatbaho metallarning sotuv hajmi 2023-yilning mos davriga nisbatan 2,3 marotabaga oshdi.

2024 yil yanvar-iyun oylari davomida O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasida oltin bo‘yicha shakllangan birja kotirovkasi 1 gramm uchun 794,2 ming so‘mdan 944,7 ming so‘mgacha, ya’ni 19% ga o‘sdi.

2024-yil 11-iyundagi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “2024-yil hosilidan bug‘doy xarid qilish va ichki bozorda narxlar barqarorligini ta’minlash chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi 325-son qaroriga muvofiq joriy yil 1-iyuldan boshlab 2024-yil bug‘doy hosilidan vaqtinchalik saqlashga topshirilgan 3-sinf bug‘doy O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasining birja savdolari orqali sotila boshladi.

Joriy yil 1-29-iyul kunlarida ochiq birja savdolari orqali 180 ming tonna bug‘doy 2 900 dan ziyod mahalliy g‘alla yetishtiruvchi fermerlar va g‘allachilik klasterlari tomonidan sotildi.

O‘tgan davrda bug‘doyning birjada shakllangan o‘rtacha narxi mahsulotning bir tonnasi uchun 2 555,1 ming so‘mni tashkil qildi. Birjada bug‘doy bo‘yicha shakllangan kotirovka uning boshlang‘ich narxiga nisbatan 0,6% ga o‘sdi.

O‘tkazilayotgan birja savdolari davomida bug‘doy uchun birja narxlari talab va taklif asosida shakllanib, tuzilgan bitimlar doirasidagi barcha to‘lovlarni amalga oshirilishi birjaning hisob-kitob kliring palatasi orqali kafolatlanmoqda.

Ko‘rib chiqilayotgan davrda birjaning davlat xaridlari bo‘yicha xarid.uzex.uz elektron savdo tizimida tuzilgan bitimlarning umumiy hajmi 2023-yilning mos davriga nisbatan 6% ga oshib, 21,5 trln so‘mni tashkil qildi. Bunda byudjet va korporativ buyurtmachilari mablag‘larining tejalishi 21% ga o‘sib, 4,7 trln so‘mga teng bo‘ldi.

O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasining avtoraqam.uzex.uz savdo tizimida 426,2 mlrd so‘mlik 104,9 mingdan ziyod avtoraqamlar shaffof onlayn-auksionlar orqali sotildi. Avtoraqamlarning sotuvi soni va hajmi bo‘yicha uch barobarga o‘sdi.

Sotilgan avtoraqamlarning 97% jismoniy shaxslarga va qolgan 3% yuridik shaxslarga to‘g‘ri kelgan. Sotilgan avtoraqamlarning eng past bahosi – 1,7 mln so‘mni, eng qimmat avtoraqamning qiymati esa 517,1 mln so‘mni tashkil qildi.

2024-yilning yanvar-iyun oylari davomida birjaning mobilraqam.uzex.uz savdo tizimi orqali jami 13,1 mlrd so‘mli 3 224 ta mobil raqamlar sotildi. Sotilgan mobil raqamlarning umumiy qiymati o‘tgan yilning mos davriga nisbatan ikki marotabaga o‘sdi.

Shuningdek, joriy yil aprel oyida “O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasi” AJ va Yagona integrator “UZINFOCOM” MChJ o‘rtasida o‘zaro hamkorlik to‘g‘risida memorandum imzolandi. Mazkur memorandum O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasining savdo tizimi orqali domen nomlari onlayn auksion savdolarini tashkillashtirishni nazarda tutadi.

Birjaning istiqboldagi rejalariga birja savdolari bo‘yicha yangi auksion rejimlarini joriy qilish, davlat xaridlari bo‘yicha biznes jarayonlarni raqamlashtirish va yangi mobil ilovalarni ishlab chiqish hamda mijozlar uchun qo‘shimcha xizmat turlarini joriy qilish kiradi.

Tadbir yakunida anjuman ishtirokchilari o‘rtasida fikr almashildi, birja rahbarlari va mutaxassislari jurnalistlarni qiziqtirgan savollariga javob berishdi.

Manba: Ommaviy kommunikatsiyalar va tashqi iqtisodiy faoliyat bo‘limi