2023-yil 19-aprelda “O‘zbekiston Respublika tovar-xom ashyo birjasi” aksiyadorlik jamiyatining markaziy ofisida ommaviy axborot vositalari uchun “Tovar bozorlarida birja mexanizmlarni joriy etish natijalari va istiqbollari” mavzusida matbuot anjumani bo‘lib o‘tdi.

Tadbirni o‘tkazishdan ko‘zlangan asosiy maqsad O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasi faoliyatining 2023-yil 1-chorak yakunlari va istiqbolli rejalar to‘g‘risida maʼlumotlarni keng jamoatchilikka yetkazib berishdan iborat bo‘ldi.

Taʼkidlanganidek, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2021-yil 18-martdagi PQ-5031-son, 2022-yil 24-noyabrdagi PQ-430-son va Vazirlar Mahkamasining 2022-yil 30-noyabrdagi 687-son qarorlarining ijrosini taʼminlash doirasida tovar bozorlarida birja mexanizmlaridan foydalanish kengaytirilmoqda.

Xususan, 2023-yil 1-chorak yakunlariga ko‘ra O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasining barcha savdo platformalarida tuzilgan bitimlarning umumiy hajmi 2022-yilning mos davriga nisbatan 29% ga o‘sib, 35,1 trln so‘mni tashkil qildi. Tuzilgan bitimlarning qariyb 73% birja savdolariga, qolgan qismi, yaʼni 27% elektron tijorat savdo tizimlariga to‘g‘ri kelgan.

2023-yil yanvar-mart oylarida O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasining davlat xaridlari bo‘yicha xarid.uzex.uz elektron savdo tizimida jami 9,3 trln so‘mlik 185 mingdan ziyod bitimlar tuzildi. Tuzilgan bitimlarning hajmi 2022-yilning mos davriga nisbatan 83% ga o‘sdi.

Davlat xaridlari bo‘yicha o‘tkazilgan elektron savdolar natijasida byudjet va korporativ buyurtmachilarining mablag‘larini tejalishi o‘tgan yilga nisbatan 69% ga o‘sib, 1,6 trln so‘mni tashkil qildi.

Ko‘rib chiqilayotgan davrda O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasida 163,1 mln AQSH dollarlik tashqi savdo bitimlari tuzildi va bu o‘tgan yilning yanvar-mart oylariga nisbatan 24,5% ga ko‘pdir.

Shu jumladan, birja orqali xarid qilingan mahsulotlarning katta qismi, yaʼni 95% oziq-ovqat mahsulotlari va mineral o‘g‘itlar egalladi. Birja savdolari orqali eksport qilingan mahsulotlar qatoridan rangli metallar, neft mahsulotlari va qurilish mollari o‘rin oldi.

Ko‘rib chiqilayotgan davrda Belarus va Qozog‘istonda 2 ta birjaning yangi xorijiy savdo maydonchalari va 11 ta xorijiy brokerlik idoralari ochildi. Shuningdek, qariyb 500 ta yangi norezident mijozlar akkreditatsiyadan o‘tkazildi.

2023-yil yanvar-mart oylarida O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasining avtoraqam.uzex.uz elektron savdo tizimida 66,5 mlrd so‘mlik 16 mingdan ziyod avtoraqamlar shaffof onlayn-auksionlar orqali sotildi.

Shu bilan birga birjaning e-logistika.uzex.uz elektron logistika portalida 4,1 mlrd so‘mlik 2,2 mingdan ziyod shartnomalar tuzildi. O‘tgan yilning 1-choragiga nisbatan tuzilgan bitimlarning soni 1,5 marotabaga, hajmi  – 2,7 marotabaga oshdi.

O‘zbekiston Respublikasi Investitsiya institutlari milliy uyushmasi (NAII) tomonidan 2022-yil yakunlari bo‘yicha o‘tkazilgan “O‘zbekiston kapital bozorida eng yaxshi” tanlovi yakunlariga ko‘ra, “O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasi” AJ “Eng yaxshi korporativ boshqaruv” nominatsiyasida g‘olib bo‘ldi.

Birjaning samarali korporativ boshqaruvi jamiyatning menejerlar va aksiyadorlar o‘rtasidagi muvozanatni taʼminlaydi, biznes jarayonlarini optimallashtiradi, uning faoliyatining shaffofligini oshiradi hamda kompaniyaning barqaror va izchil rivojlanishiga xizmat qiladi.

Yuqori rentabellik va to‘lanayotgan dividendlar miqdorining muntazam ravishda o‘sib borishi evaziga O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasining aksiyalari fond bozorida katta talabdan foydalanadi.

Xususan, “Toshkent” Respublika fond birjasida “O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasi” aksiyadorlik jamiyati aksiyalarining bozor narxi ularning nominal qiymatiga nisbatan 30 marotabaga ko‘pdir.

Joriy yilda O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasi ISO 9001:2015 “Sifat menejmenti tizimi” xalqaro standarti bo‘yicha resertifikatsiyadan o‘tdi hamda ISO 37001:2016 “Korrupsiyaga qarshi kurashish menejmenti tizimi” xalqaro sertifikat talablariga muvofiqligini tasdiqladi.

Mazkur sertifikatlar ko‘rsatilayotgan birja xizmatlarni yuqori sifat darajasini va kompaniyada jahon standarlariga javob beradigan korrupsiyaga qarshi kurashish tizimi amalda mavjudligini tasdiqlaydi.

Shuningdek, “O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasi” AJ o‘z tarixida ilk bor xalqaro reytingga ega bo‘ldi. “Fitch Ratings” xalqaro reyting agentligining hisobotiga ko‘ra, O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasining xalqaro reyting bahosi “B” (barqaror kutilma) darajada tasdiqlangan.

Ushbu xalqaro reyting “O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasi” AJ ning ochiq biznes strategiyasi, shaffof moliyaviy hisoboti va rivojlangan korporativ boshqaruvini tasdiqlaydi, hamda mahalliy mijozlar va xalqaro investorlarning birja faoliyatiga nisbatan bo‘lgan ishonchini oshiradi.

Shu bilan birga, birjaning moliyaviy hisoboti bo‘yicha audit tekshiruvini o‘tkazish maqsadida Big Four, yaʼni “Katta to‘rtlik”ka kiruvchi – “ERNST & YOUNG” xalqaro auditorlik tashkiloti jalb etildi.

Xorijiy ekspertlar va konsalting kompaniyalar ishtirokida ishlab chiqilgan O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasining rivojlantirish strategiyasida birjaning IT-infratuzilmasi va savdo platformalarni modernizatsiya qilish, ko‘rsatilayotgan birja xizmatlarining turlarini kengaytirish, tashqi savdo hajmlarini oshirish hamda yangi birja savdo vositalarini joriy etish vazifalari belgilangan.

Tadbir yakunida anjuman ishtirokchilari o‘rtasida fikr almashildi, birja rahbarlari va mutaxassislari jurnalistlarni qiziqtirgan savollariga javob berishdi.

Manba: Ommaviy kommunikatsiyalar va tashqi iqtisodiy faoliyat bo‘limi