Joriy yil 10-oktabrda “Birja mexanizmlaridan foydalanishni kengaytirish va birjada shaffoflikni taʼminlash” mavzusida ommaviy axborot vositalari ishtirokida O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasining Qoraqalpog‘iston filialiga press-tur hamda mahalliy tadbirkorlar bilan davra suhbati tashkil etildi.

Mazkur tadbirdan ko‘zlangan asosiy maqsad birja savdolari va elektron tijorat sohalarida  amalga oshirilayotgan islohotlarning mazmun-mohiyatini tushuntirish hamda O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasining Qoraqalpog‘iston filiali faoliyati bilan yaqindan tanishtirishdan iborat bo‘ldi.

Tadbirda jurnalist va tadbirkorlar bilan o‘tkazilgan jonli muloqot o‘tkazilib, birja savdolarini rivojlanishiga oid masalalar muhokama qilindi.

Xususan, ularga 2022-yil 24-noyabrda qabul qilingan O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Iqtisodiyot tarmoqlarida birja mexanizmlaridan foydalanishni kengaytirish hamda birja savdolarini tartibga solish tizimini takomillashtirish to‘g‘risida”gi PQ-430-son qarorining mazmun-mohiyati tushuntirildi.

Taʼkidlanganidek, Qarorining ijrosini taʼminlash doirasida xorijiy ekspertlar va konsalting kompaniyalarini jalb qilgan holda Uzbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasini rivojlantirish strategiyasi ishlab chiqildi.

Mazkur strategiyaga muvofiq birjaning yangi elektron birja savdolari va kliring tizimlarini joriy etish, davlat xaridlari va elektron tijorat savdo tizimlarini takomillashtirish rejalashtirilgan.

Shuningdek, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2023-yil 3-iyundagi 227-son qaroriga muvofiq joriy yil 3-iyuldan boshlab 2023-yil bug‘doy hosilidan vaqtinchalik saqlashga topshirilgan 3-sinf bug‘doy O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasining ochiq birja savdolari orqali sotila boshladi.

Mahalliy g‘alla yetishtiruvchi fermerlar va g‘allachilik klasterlari o‘z mahsulotlarini bozor tamoyillari asosida erkin sotishmoqda. Bu, o‘z navbatida, ularning moddiy manfaatdorligini oshirib, mazkur bozorda raqobat muhitini yaratib bermoqda.

O‘tkazilayotgan birja savdolari davomida bug‘doy uchun birja narxlari talab va taklif asosida shakllanib, tuzilgan bitimlar doirasidagi barcha to‘lovlarni amalga oshirilishi birjaning hisob-kitob kliring palatasi orqali kafolatlanmoqda.

Sentabr oyida kuzatilgan lokal ko‘rinishdagi tebranishlarga qaramasdan birjaning bug‘doy va un bozorlarida ham barqarorlik saqlanmoqda. Misol uchun, 19-29-sentabr kunlari bug‘doyning birjada shakllangan o‘rtacha narxi mahsulotning bir tonnasi uchun 3 001,0 ming so‘mdan 2 889,5 ming so‘mgacha, unning narxi esa – 4 522,1 ming so‘mdan 4 099,9 ming so‘mgacha pasaydi.

Yangiliklar, shuningdek, elektron tijorat sohasi, shu jumladan birjaning avtoraqamlarni sotish bo‘yicha elektron savdo tizimida ham joriy etilmoqda.

Xususan, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2023-yil 21-iyundagi 253-son qarori bilan Vazirlar Mahkamasining 2017-yil 31-avgustdagi 683-son qaroriga o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritildi.

Mazkur qarorga muvofiq, 2023-yil 1-iyuldan boshlab O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasining avtoraqam.uzex.uz elektron savdo tizimi orqali sotiladigan avtoraqamlarning boshlang‘ich narxlariga o‘zgartirishlar kiritildi.

Bundan tashqari, onlayn-auksionda xarid qilingan avtoraqamlarni rasmiylashtirish muddati 10 kundan 30 kungacha uzaytirildi.

Onlayn-auksion davomida sotilmasdan qolgan avtoraqamlar keyingi 5 kun davomida birjaning avtoraqam.uzex.uz elektron savdo tizimiga avtomatik tarzda takroran qo‘yiladi.

Press-tur davomida ommaviy axborot vositalari vakillari birja filialining faoliyati bilan yaqindan tanishdilar. Xususan, ularga filialning birja savdolarini tashkillashtirish bo‘limi, hisob-kitob kliring palatasi va elektron tijorat bo‘limlarida kundalik amalga oshiriladigan ishlar batafsil tushuntirildi.

Taʼkidlanganidek, mijozlarga sifatli maslahat berish va xizmat ko‘rsatish uchun birja zamonaviy texnologik vositalar, shu jumladan alohida kompyuter uskunalari va axborot monitorlari hamda uzluksiz elektr manbai bilan jihozlangan.

O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasining Qoraqalpog‘iston filialida markaziy savdo zalidan tashqari jami 34 ta savdo maydonchalari, 86 ta brokerlik idoralari va qariyb 167 ta treyderlar faoliyat yuritadi.

2023-yil 9 oyida filialda o‘tkazilagan elektron savdolar natijasida jami 4,1 trln so‘mlik bitimlar tuzilgan bo‘lib, ularning 67% birja savdolariga, qolgan qismi esa elektron tijorat savdo tizimlariga to‘g‘ri kelgan.

Press-tur davomida ommaviy axborot vositalari va tadbirkorlar uchun taqdimotlar ham o‘tkazildi. Taqdimotlarda Qoraqalpog‘iston viloyatida tadbirkorlarning birja savdolari va onlayn-auksionlarda ishtirok etish tartiblarini batafsil tushuntirdilar.

Birja savdolari va elektron tijorat savdo tizimlarining shaffofligini taʼminlashda birjaning rasmiy vebsayti, ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalari va boshqa media resurslaridan keng foydalaniladi. Xususan, birjaning uzex.uz vebsaytida foydalanuvchilar birja faoliyati va xizmatlariga doir barcha maʼlumotlarni olishlari mumkin.

Birjada muloqot aloqalari va jamoatchilik nazoratining samarali tizimi ham yaratilgan. Elektron savdolarda ishtirok etishda muammolarga duch kelgan holda fuqarolar va tadbirkorlar @uzexfeedbackbot, korrupsiya holatlari bo‘yicha esa @uzexanticorruptionbot telegram-botlari orqali murojaat qilishlari mumkin.

Press-turda matbuot xodimlari birjaning savdo zalida elektron birja savdolarini bevosita kuzatish imkoniyatiga ega bo‘ldilar. Birja brokerlari tadbir ishtirokchilariga brokerlik idorasini ochish tartibi va treyderlarning kundalik ish faoliyati bilan tushuntirdilar.

Press-tur va davra suhbati davomida birja mutaxassislari jurnalistlar va tadbirkorlarning qiziqtirgan savollariga javob berishdi.

Manba: Ommaviy kommunikatsiyalar va tashqi iqtisodiy faoliyat bo‘limi